Γεννήθηκε στην πόλη Αιάκειο της Κορσικής, μόλις ένα χρόνο μετά τη κατάκτηση του νησιού από τους Γάλλους. Ο πατέρας του, Κάρλο Μπουοναπάρτε, καταγόταν από την Τοσκάνη και ανήκε στα χαμηλότερα στρώματα της αριστοκρατίας. Η μητέρα του Λετίτσια Ραμολίνο, καταγόταν επίσης από οικογένεια ευγενών. Ο πατέρας της ήταν διοικητής της φρουράς του Αιάκειου (Αζαξιό) και αργότερα Γενικός Επιτηρητής Οδών και Γεφυρών στην Κορσική.

Ήταν ο δευτερότοκος γιος -μικρότερος κατά ένα χρόνο από τον Τζουζέπε ή Ζοζέφ- από συνολικά 8 αδέλφια, με τρίτο κατά σειρά τον άλλο αδελφό του, Λουτσιάνο ή Λυσιέν. Το 1779 και σε ηλικία 10 χρονών, πήγε να συνεχίσει τις σπουδές του στη Γαλλία, στο θρησκευτικό κολλέγιο Ωτύν (Autun). Ο Ναπολέων είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τα μαθηματικά και αυτό τον οδήγησε να γίνει αξιωματικός του πυροβολικού, ενώ ο αδελφός του συνέχισε για να γίνει ιερέας.  Συνέχισε τις σπουδές του στο Στρατιωτικό Κολέγιο του Μπριέν (Brienne) και το 1789 πήγε στην Ανωτάτη Ακαδημία Πολέμου στο Παρίσι σε ηλικία μόλις 20 ετών, λίγο πριν την έναρξη της Γαλλικής Επανάστασης. Αρχικά η στάση του απέναντί της ήταν σχετικά αδιάφορη. Όντας πάντως μικρός και όχι Γάλλος αριστοκράτης, δεν είχε ελπίδες να εξελιχθεί ιεραρχικά και να διακριθεί, εκτός και αν -λόγω των ρευστών περιστάσεων- περίμενε και αξιοποιούσε τις κατάλληλες ευκαιρίες.

Ο Ναπολέων επισκέφτηκε πολλές φορές την Κορσική τα επόμενα χρόνια (1790-1792). Επιχείρησε να επιτύχει την ανεξαρτησία του νησιού από τη Γαλλία. Όταν η προσπάθειά του απέτυχε, κινδύνευσε να χάσει τη θέση του στον Γαλλικό Στρατό, αλλά η συμμετοχή κάποιων από τους αδελφούς του και άλλων συγγενών του στην πολιτική ζωή στο Παρίσι, του εξασφάλισε ατιμωρησία. Στη συνέχεια αφοσιώθηκε στην Επανάσταση και συμμετείχε σε μία μικρή δύναμη, που ανέλαβε να αποκαταστήσει την τάξη στην Κορσική, όταν η τοπική ηγεσία καταδίκασε την Επανάσταση. Στον εμφύλιο που ακολούθησε, οι δημοκρατικές δυνάμεις απέτυχαν και ο ίδιος τέθηκε σε διαθεσιμότητα. Έτσι δεν βρέθηκε σε κανένα μέτωπο, όταν το 1792 ξεκίνησε ο εξωτερικός πόλεμος του Α΄ Συνασπισμού εναντίον της Γαλλίας. Ταυτόχρονα, συγγενείς και οπαδοί του, υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν το νησί τους. Η τελευταία φορά που ο ίδιος θα πάει ξανά εκεί, θα είναι το 1799 κατά την επιστροφή του από την εκστρατεία της Αιγύπτου, όταν θα καταφέρει αυτή την φορά αναίμακτα να συντρίψει τους μοναρχικούς.

Το 1793 οι γνωριμίες του, τού εξασφάλισαν την προαγωγή στον βαθμό του λοχαγού και την τοποθέτηση στο επιτελείο των δυνάμεων που πολιορκούσαν τον λιμένα της Τουλόν. Η πόλη είχε καταληφθεί από τους Βρετανούς, που υποστηρίχθηκαν από την ισχυρότερη μερίδα των μοναρχικών. Σύντομα από εύνοια της τύχης βρέθηκε διοικητής του πυροβολικού και προήχθη "προσωρινά" δύο βαθμούς. Αφού τελικά υιοθετήθηκε το σχέδιό του για την κατάληψη κρίσιμων εχθρικών θέσεων, η πόλη έπεσε. Προήχθη σε ταξίαρχο και για μεγάλο διάστημα το όνομά του ακούγονταν παντού. Γρήγορα όμως ξεχάστηκε. Κατά την περίοδο της Τρομοκρατίας, διέπρεψε ως ένα από τα "πρωτοπαλίκαρα" του Ροβεσπιέρου, προπηλακίζοντας αντιπάλους του τελευταίου. Δεν εξασφάλισε όμως θέση σε κάποιο από τα πέντε μέτωπα, ενώ αρνήθηκε να πολεμήσει τους βασιλόφρονες αντεπαναστάτες της Βανδέας. Μετά την πτώση του Ροβεσπιέρου, βρέθηκε στην φυλακή, αλλά οι "προστάτες" του τον γλίτωσαν. Διορίστηκε μάλιστα στο πυροβολικό της μικρής φρουράς του Παρισιού.

Πραγματικά όμως αναδείχθηκε σε εθνικό ήρωα, όταν το βράδυ της 20ής Οκτωβρίου 1795 απέκρουσε τον βασιλικό όχλο, ο οποίος επιτέθηκε στο κτίριο της Εθνοσυνέλευσης. Ήταν ο πρώτος που έπληξε όχλο πολιτών με κανόνια (!) για να τους διαλύσει.  Στα μάτια όμως πολλών, είχε σώσει την οργανωμένη Επανάσταση και την Πρώτη Δημοκρατία από την αναρχία. Προήχθη σε στρατηγό και διορίστηκε αρχιστράτηγος Εσωτερικού. Από αυτή τη θέση, προώθησε τη λογιστική υποστήριξη των μετώπων, ενώ κατέστρωσε αποτελεσματικά σχέδια για το αντάρτικο της Βανδέας, τα οποία εκτέλεσαν άλλοι.

Τον Μάρτιο του 1796 νυμφεύτηκε τη Ιωσηφίνα (Josephine) ντε Μποαρναί, αριστοκράτισσα με ισχυρές πολιτικές γνωριμίες και υιοθέτησε τα παιδιά της. Τότε διορίστηκε διοικητής των γαλλικών δυνάμεων στο μέτωπο της Ιταλίας. Εκεί έχτισε τον θρύλο του με την πρώτη του αστραπιαία εκστρατεία. Οδήγησε 38.000 απελπισμένους Γάλλους σε ένα ως τότε δευτερεύον θέατρο επιχειρήσεων και κατανίκησε τους Αυστριακούς και τους Πεδεμόντιους (Ιταλούς) συμμάχους τους. Τον καθυστέρησε μόνο η πολιορκία της Μόντενα ως την άνοιξη του 1797, όπου όλες οι προσπάθειες των Αυστριακών να την απεγκλωβίσουν κατέληξαν -με τις αντιδράσεις του- σε αποτυχία, ενώ οι Αψβούργοι στερήθηκαν δυνάμεις για το μέτωπο του Ρήνου. Έτσι άλλοι στρατηγοί διευκολύνθηκαν να εισβάλουν στη διασπασμένη Γερμανία. Ο ίδιος εισέβαλε πρώτος στην αυστριακή επικράτεια, απειλώντας την ίδια την Βιέννη. Οι Αψβούργοι συνθηκολόγησαν, μια -εύθραυστη- ειρήνη υπογράφτηκε και μόνο η Γαλλία και η ακίνδυνη Σουηδία συνέχισαν να πολεμούν τη Δημοκρατία. Ως τότε, η Ισπανία είχε αλλάξει στρατόπεδο, μετατρεπόμενη σε γαλλικό υποχείριο, το αυστριακό Βέλγιο και η Ολλανδική αριστοκρατική Δημοκρατία είχαν κατακτηθεί. Ο Ναπολέων "ξήλωσε" τα κρατίδια της βόρειας Ιταλίας, αφαιρώντας δυνάμεις ακόμη και από το Παπικό κράτος. Πεδεμόντιο και Τοσκάνη αργότερα προσαρτήθηκαν, ενώ Γένοβα, Μιλάνο και Πάρμα μετατράπηκαν σε "δημοκρατίες". Η Βενετία και η Δαλματία δόθηκαν στην εχθρική Αυστρία, ενώ ένα γαλλικό προτεκτοράτο ιδρύθηκε στα Επτάνησα. Η φήμη του 27χρονου στρατηγού κατέκλυσε την Ευρώπη.

Ο ίδιος, συγκεντρώνοντας λάφυρα, σχημάτισε μια σεβαστή περιουσία και ενίσχυσε την προβολή του. Ήλεγξε εφημερίδες και μίσθωσε θιασάρχες επιθεωρήσεων, που προώθησαν την εικόνα του υπερ-ήρωα. Η τότε κυβέρνηση, το Διευθυντήριο, τού ανέθεσε μία αδύνατη αποστολή, ώστε να εξοντώσει την ανερχόμενη πολιτική του ισχύ. Η απόβαση 35.000 στρατιωτών στην αυτόνομη Αίγυπτο το θέρος του 1798, παρά τις πρόσκαιρες επιτυχίες, ήταν ουσιαστικά μία αποτυχία. Όταν η βρετανική μοίρα του Νέλσονα έκαψε τον γαλλικό στόλο της Μεσογείου στη Ναυμαχία του Νείλου, οι κατακτητές Γάλλοι βρέθηκαν πολιορκημένοι. Ο Ναπολέων, όπως έκανε και στην Ιταλία, απαντούσε στις εξεγέρσεις των ντόπιων με μετρημένη και ενίοτε αιματηρή καταστολή. Όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία κήρυξε τον πόλεμο, εισέβαλε στη Συρία για να ξεσηκώσει τους υπόδουλους Άραβες και Κόπτες. Το όλο εγχείρημα, που είχε ξεκινήσει με στόχο τις Βρετανικές Ινδίες, είχε αλλάξει τελείως σκοπό τον Ιανουάριο του 1799. Ταυτόχρονα, ο Β΄ Συνασπισμός εναντίον της Γαλλίας της επιτέθηκε, αρχίζοντας νέα σύρραξη στην Ευρώπη. Παραδόξως η κρίση του νέου πολέμου πιθανόν εξασφάλισε στον Ναπολέοντα την ατιμωρησία, για την ουσιαστική αποτυχία της μεσανατολικής εκστρατείας. Στη Συρία επίσης απέτυχε. Η γενική εξέγερση δεν συνέβη. Συνεπικουρούμενοι από τον βρετανικό στόλο, οι Τούρκοι, παρά τις συνεχείς ήττες τους σε μάχες ανοικτών πεδίων, συγκράτησαν τους Γάλλους στο παλιό φρούριο του Άγιου Ιωάννη της Άκκρας. Ο Βοναπάρτης έλυσε την επιχείρηση και επέστρεψε στην Αίγυπτο, όπου απέκρουσε στην παραλία του Αμπουκίρ την απόβαση μίας τουρκικής στρατιάς. Αλλά αντιλήφθηκε ότι τα πάντα είχαν χαθεί. Εγκατέλειψε τον στρατό του, αφού διέθετε πολλούς οπαδούς στη Γαλλία, που ήλπιζαν να τους απαλλάξει από τους εχθρικούς στρατούς και το ημι-ανίκανο Διευθυντήριο, και διαφεύγοντας πάλι από τον Βρετανικό στόλο επέστρεψε στην Ευρώπη.

πηγή! wikipedia