Ο ασθενής υπέστη μόνιμη βλάβη στις βασικότερες εγκεφαλικές δομές, τον ιππόκαμπο, την αμυγδαλή και τον ενδορινικό φλοιό. Το ατύχημα προκλήθηκε όταν χειρουργός σήκωσε τον μετωπιαίο λοβό για να αποκτήσει πρόσβασή στο έσω τμήμα του κροταφικού λοβού.

Ο εγκέφαλος αυτός βρίσκεται στο ΜΙΤ και κάποτε ανήκε στον Χένρι Μόλεζον. Ήταν ένας άνδρας με μεγάλα αυτιά, μακρά χέρια και γλυκό χαμόγελο. Καταγόταν από τις ΗΠΑ, ενώ από τα 27 του χρόνια –το 1953- μέχρι και το 2008 έζησε σε σύντομους κύκλους 30 δευτερολέπτων. Δεν θυμόταν ποια είναι η ηλικία του, δεν ήξερε ότι η κατοικία του ήταν στο κέντρο ερευνών του ΜΙΤ. «Είμαι 40; 50;», έλεγε όταν τον ρωτούσαν οι γιατροί. «Σίγουρα δεν είμαι πια παιδί», απαντούσε όταν κοιτούσε το είδωλό του στον καθρέφτη.

 

Η Σούζαν Κόρκιν ήταν η γυναίκα που γνώριζε τον Μόλεζον καλύτερα απ’ όλους

Οι γιατροί του έκαναν συνέχεια ερωτήσεις, ενώ πάντα επανέρχονταν σε κάποιο θάνατο. Ο Μόλεζον μπορούσε να πενθήσει για μία απώλεια, αλλά αν δεν του υπενθύμιζε κάποιος διαρκώς την απώλειά του, τότε ο πεθαμένος επανερχόταν στη ζωή σαν να μην έφυγε ποτέ. Που σημαίνει ότι έπρεπε να υποφέρει διαρκώς. Να, είχε πάντοτε ένα προαίσθημα ότι ο πατέρας του είχε πεθάνει, αλλά έπρεπε να έχει μαζί του ένα χαρτί για να του το θυμίζει.

Ο Μόλεζον σε πολύ νεαρή ηλικία, την ημέρα της αποφοίτησής του

Μέχρι να πεθάνει οι γιατροί δεν αποκάλυπταν το πραγματικό του όνομα. Στο μυαλό του τα πάντα ήταν μπερδεμένα. Ο Χένρι αγαπούσε τα σταυρόλεξα και τη γεωγραφία. «Αυτό που με ανησυχεί», έλεγε και ο ίδιος, «είναι ότι τώρα, αυτή τη στιγμή, όλα μοιάζουν πολύ ξεκάθαρα. Αλλά τι συνέβη ακριβώς πριν; Είναι σαν να ξυπνάω μετά από ένα όνειρο. Απλώς δεν θυμάμαι».

 

Οι γιατροί του έκαναν συνέχεια ερωτήσεις, ενώ πάντα επανέρχονταν σε κάποιο θάνατο

Οι νευροεπιστήμονες αποκάλυψαν πως ο βαθμός απώλειας της μνήμης δεν σχετίζεται με την ποσότητα του εγκεφαλικού ιστού που έχει αφαιρεθεί. Η καταστροφή στη μνήμη του ασθενούς προκλήθηκε από πολύ περιορισμένο τραυματισμό στον ιππόκαμπο και σε άλλες κροταφικές δομές. Ανακάλυψη δεύτερη: Υπάρχουν τουλάχιστον δύο συστήματα μνήμης. Το ένα αφορά τις συνειδητές, επεισοδιακές αναμνήσεις και το άλλο τις δεξιότητες, τις διαδικαστικές αναμνήσεις. 

Σχεδιάγραμμα που δείχνει ποια μέρη του ιππόκαμπου και άλλων εγκεφαλικών ιστών αφαιρέθηκαν κατά την επέμβαση

Η Σούζαν Κόρκιν ήταν η γυναίκα που γνώριζε τον Μόλεζον καλύτερα απ’ όλους. Τον συνάντησε για πρώτη φορά μετά την αποφοίτησή της, ενώ ανέλαβε το φάκελό του το 1970, χτίζοντας μια ολόκληρη καριέρα πάνω στην περίπτωσή του. Άνοιξε το δικό της εργαστήριο στο ΜΙΤ, ενώ έμαθε τα πάντα γι’ αυτόν. Γνώριζε πως δεν είχε σεξουαλικές ορμές, πόση διάρκεια είχαν τα ξεσπάσματά του, πότε και γιατί γκρίνιαζε.

Η Σούζαν Κόρκιν 

Φυσικά η Κόρκιν μπορεί να ήξερε καλά τον Μόλεζον, εκείνος όμως συστηνόταν κάθε φορά που την έβλεπε. Η σχέση τους θα συνεχιζόταν και μετά το θάνατο του άνδρα. Κι αυτό γιατί στην ουσία η επιστήμονας είχε σχέση με τον εγκέφαλο του Μόλεζον.

Ο Jacopo Annese

Σχεδόν ένα χρόνο μετά το θάνατό του ασθενούς, ο Ιταλός ειδικός της νευροανατομίας, Τζάκοπο Ανέσε άρχισε να μελετά τον μυστηριώδη εγκέφαλο. Όλη η διαδικασία -κράτησε 52 ώρες- έγινε σε live streaming. Ήταν το μεγάλο γεγονός των νευροεπιστημών. Μέσα σε 53 ώρες, ο εγκέφαλος του Μόλεζον κόπηκε σε 2.401 πολύ λεπτές φέτες. Το βίντεο παρακολούθησαν ζωντανά περίπου 400.000 άτομα. Όσο έπαιζαν τα πλάνα -δεν είχαν ήχο- ο Ανέσε κολλούσε στην οθόνη χαρτιά post it για να μεταδώσει το κλίμα του εργαστηρίου. «Βάλαμε το «White Album» (Beatles) τώρα». Μετά το «θέαμα», καθένα από τα κομμάτια του εγκεφάλου του Μόλεζον φωτογραφήθηκε και ύστερα ενσωματώθηκε σε σλάιντ.

Σε ηλικία 60 ετών, το 1986, στο MIT, την ώρα των τεστ που του έδιναν οι επιστήμονες. 

Σιγά σιγά η Κόρκιν άρχισε να ζητά πίσω τον εγκέφαλο. Ακολούθησε μια περίεργη μάχη για την κηδεμονία του εγκεφάλου, αφού τον διεκδίκησαν πάνω από δέκα επιστήμονες που εκπροσωπούσαν διαφορετικά ιδρύματα. Η νευροεπιστήμονας κέρδισε τη μάχη και ο (κομματιασμένος) εγκέφαλος και όλη η χαρτούρα επέστρεψε στο MIT. 

Ο Μόλεζον, χωρίς να το ξέρει, είχε χαρίσει στην Κόρκιν την έρευνα της ζωής της. Κι εκείνη πώς το ανταπέδωσε; Κράτησε τη μελέτη για τον εαυτό της. Άφησε στον ιατρικό κόσμο μόνον τις ήδη δημοσιευμένες μελέτες, «μόνο αυτές που έλαβαν έγκριση από ανεξάρτητους κριτές». Όλα τα άλλα έγγραφα, κάθε αποτυχημένη δοκιμή πάνω στον ασθενή της, κάθε ερωτηματολόγιο που συμπλήρωνε, κάθε μελέτη που δεν είδε το φως της δημοσιότητας -αλλά θα μπορούσε ίσως να αξιοποιηθεί στο μέλλον για κάποιον άλλον Μόλεζον- καταστράφηκε.

Σε αυτές τις εκατοντάδες θήκες θα τοποθετούνταν τα χιλιάδες κομμάτια του εγκεφάλου του Μόλεζον

Σε ένα πράγμα καταλήγει ο συγγραφέας του βιβλίου που κυκλοφόρησε στις 9 Αυγούστου: «Δεν υπάρχει τίποτα όμοιο ενός εγκέφαλου. Ο εγκέφαλος δημιουργεί τον νου και, ύστερα, ο ανθρώπινος νους προσπαθεί να κατανοήσει τον εγκέφαλο. Για όσο χρειαστεί και με κάθε κόστος». 

Εντοπίσαμε τις πληροφορίες για την υπόθεση του Χένρι Μόλεζον στο άρθρο του δημοσιογράφου Λουκ Ντίτριχ για το New York Times Magazine και στο Protagon.gr στο άρθρο της Μαρίσσας Δημοπούλου. Η ιστορία βασίζεται στο βιβλίο του Nτίτριχ  «Patient H.M.: A Story of Memory, Madness and Family Secrets», που κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό Οίκο Random House στις 9 Αυγούστου.