ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ

Λαϊκές ρήσεις... Από πού κρατά η σκούφια τους;

Tweet
Share
Tweet
Share

Γιατί "μυρίζουμε τα νύχια μας", τι σημαίνει "με έκοψε λόρδα" και τι είναι αυτό που τελικά "τρέχει στα γύφτικα"; Πρόκειται για δεκάδες εκφράσεις που χρησιμοποιούνται καθημερινά για να περιγράψουμε συγκεκριμένες καταστάσεις και δεδομένα. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων όμως δεν ξέρουμε από πού προέρχοναι, παρά του ότι κρύβουν πίσω τους ιστορίες και έννοιες αρκετών ετών.  

Κάποιες έχουν ρίζες από την εκκλησιαστική παράδοση, ενώ άλλες κρατούν από την αρχαία Ελλάδα ή τα βυζαντινά χρόνια. Στη συνέχεια, σας παρουσιάζουμε τι κρύβεται πίσω από τις πιο γνωστές ρήσεις που έχουν μπει στη ζωή μας για τα καλά.

Με έκοψε η λόρδα: Η φράση χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να δείξουμε ότι κάποιος πεινάει πολύ. Σύμφωνα με τον κ. Νίκο Σαραντάκο, συγγραφέα του βιβλίου «Αλφαβητάρι Ιδιωματικών Εκφράσεων», η φράση βασίζεται στο «πλαστό» ουσιαστικό λόρδα το οποίο προέρχεται (παραδόξως) από το λόρδος, υποδηλώνοντας ειρωνικά τον ψωροφαντασμένο μπατίρη.

Κάτι τρέχει στα γύφτικα: Η φράση χρησιμοποιείται ειρωνικά, προκειμένου να δηλώσει ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας. Πηγάζει από την αντίληψη ότι οι γειτονιές των Ρομά (γύφτων) αναστατώνονται με το παραμικρό, χωρίς να συμβαίνει κάτι το σοβαρό.

Έφαγε τα λυσσακά του: Η έκφραση ξεκίνησε από το άλογο το οποίο προσπαθεί απεγνωσμένα να απαλλαγεί από το χαλινάρι μασώντας το. Στην προσπάθειά αυτή βγάζει αφρούς. Τα λυσσακά ονομάστηκαν έτσι επειδή έμοιαζαν με τους αφρούς που βγάζει ο λυσσασμένος σκύλος.

Θα μυρίσω τα νύχια μου: Κυριαρχούν δύο εκδοχές που ερμηνεύουν την ρίζα της εν λόγω έκφρασης, η οποία υποδηλώνει ειρωνική απάντηση σε κάποιον ο οποίος έχει την αξίωση να γνωρίζουμε ή να προβλέψουμε κάτι. Η πρώτη αφορά το λαγωνικό, το οποίο όταν ιχνηλατεί με την μύτη στο χώμα μοιάζει σαν να μυρίζει τα νύχια του και η δεύτερη μια αρχαία τελετουργική συνήθεια κατά την οποία οι ιερείς των μαντείων βουτούσαν τα δάχτυλά τους σε ένα υγρό, τις αναθυμιάσεις του οποίου εισέπνεαν και έτσι μπορούσαν να μαντέψουν τα μελλούμενα. (Η δεύτερη εκδοχή με την αρχαία τελετουργική συνήθεια, είναι νατσουλισμός, με την έννοια ότι δεν έχουμε καταγραφή ότι μύριζαν τα (βουτηγμένα στο υγρό) νύχια τους για να μαντέψουν, ούτε καταγράφεται κάποια σχετική αρχαία φράση).

Κάνει την πάπια: Κι εδώ υπάρχουν δύο εξηγήσεις για τη ρίζα της φράσης. Η μία αφορά στο ομώνυμο αμφίβιο πτηνό, το οποίο φαίνεται άκακο ζώο, ενώ η δεύτερη υποστηρίζει ότι προέρχεται από την παρομοίωση με τον Παπία, ονομασία που είχε ο κλειδοκράτορας στην Βυζαντινή εποχή και ο οποίος είχε ταυτιστεί με την συκοφαντία και την ρουφιανιά. Ο κ. Σαραντάκος βέβαια θεωρεί πως δεν υπάρχει καμία αντίστοιχη ιστορική αναφορά.

Στο πηγάδι κατούρησα; Λέγεται από κάποιον που θέλει να εκφράσει το παράπονο του, καθώς δεν έχει την ίδια μεταχείριση με άλλους. Παλαιότερα, το να ουρεί κάποιος στο πηγάδι από όπου έπαιρνε όλο το χωριό νερό ήταν σοβαρή αιτία περιθωριοποίησης.

Τα έχει τετρακόσια: Η φράση που λέμε για να τονίσουμε ότι κάποιος έχει μυαλό… ξυράφι, αφορά στον αριθμό των δραμιών που είχε η μία οκά.

Χρωστάει της Μιχαλούς: Η ιστορία της φράσης δεν έχει διευκρινισθεί. Πολλοί υποστήριξαν πως η Μιχαλού είχε πανδοχείο στο Ναύπλιο κατά τα πρώτα χρόνια του ελληνικού κράτους και κυνηγούσε ανελέητα όσους της χρώσταγαν. Ο κ. Σαραντάκος βέβαια επισημαίνει πως κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν, καθώς η φράση έχει καταγραφεί στην κωμωδία «Κορακιστικά» του 1815. Κατά πάσα πιθανότητα, στη Θράκη και στην Πόλη έλεγαν «Μιχάλη» και «Μιχαλού» τους ελαφρόμυαλους και αυτή είναι η αρχή της φράσης.

Κρατάω το φανάρι: Συνηθίζουμε να το λέμε για κάποιον που παρέχει «βοήθεια» στην ερωτική ζωή κάποιου. Κατά πάσα πιθανότητα, αποτελεί δάνειο από την γαλλική γλώσσα (tenir la chandelle, κρατάω το κερί). Στην πρώτη νύχτα του γάμου των αρχόντων, ένας νεαρός είχε το καθήκον να φωτίζει το δωμάτιο των νεόνυμφων, κρατώντας μια λαμπάδα με την πλάτη λυγισμένη προς το κρεβάτι.

Τα βρήκε μπαστούνια: Η δυσκολία που εκφράζει η συγκεκριμένη φράση, πιθανώς να προέρχεται από παιχνίδια με χαρτιά στα οποία τα μπαστούνια είναι το χαμηλότερο ιεραρχικά από τα τέσσερα χρώματα της τράπουλας.

Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: Προηγούμενο θέμα Επόμενο θέμα

Προσθήκη σχολίου

Premium Penna Reporter Mamamia CityWoman